Πριν λίγα 24ωρα η χώρα έχασε το προνόμιο να εγκαθιδρύσει ένα εκλογικό σύστημα απλής αναλογικής το οποίο θα ίσχυε από την επόμενη κιόλας εκλογική αναμέτρηση, επιβάλλοντας την ανάγκη ευρύτερων συνεργασιών για το σχηματισμό κυβέρνησης.
Το θέμα αναφέρεται στη ουσία της δημοκρατικής διακυβέρνησης της χώρας και πρέπει να υπερβαίνει τις κομματικές διόπτρες. Οι μεγάλες τομές, οι μεγάλες αλλαγές, χρειάζονται ευρείες συναινέσεις.
Σύμφωνα με το Σύνταγμα, η ψήφιση του νόμου με παραπάνω απο 150 και όχι πάνω από 200 βουλευτές, όπως έγινε, σημαίνει ότι το νέο εκλογικό σύστημα θα ισχύσει απο τον σχηματισμό της μεθεπόμενης Βουλής.
Αν προλάβει όμως.
Υπαρχει ο κίνδυνος, αν η επόμενη κυβέρνηση σχηματιστεί με κορμό τη ΝΔ και όχι τον ΣΥΡΙΖΑ, ο νόμος θα καταργηθεί –με νέο νόμο- αφού η σημερινή αξιωματική αντιπολίτευση θέλει να διατηρήσει το μπόνους των 50 εδρών για το κυβερνών κόμμα.
Στην πολιτική, συχνά, τα κόμματα αλλάζουν θέσεις ανάλογα με τους συσχετισμούς εξουσίας που ισχύουν την δεδομένη χρονική στιγμή. Αυτό είναι κατανοητό κι εξηγήσιμο. Δεν σημαίνει όμως απαραίτητα οτι είναι και σωστό.
Μπορεί η ίδια θέση να κρίνεται άλλοτε επιθυμητή και άλλοτε όχι, ανάλογα με τη χρονική συγκυρία και τους πολιτικούς συσχετισμούς;
Η απάντηση δεν είναι δεδομένη.
Ο ΣΥΡΙΖΑ πάντως είχε το θάρρος να ζητήσει να υπερψηφιστεί ένας νόμος που θα επέβαλε τη συνεργασία του κυβερνώντος με περισσότερα κόμματα απο όσα σήμερα. Ήταν βέβαια και ένα πάγιο αίτημα της αριστεράς το οποίο μπορούσε να ικανοποιηθεί αφού δεν εξαρτάται απο οικονομικούς συσχετισμούς.
Είναι η πρώτη φορά πάντως που κυβερνών κόμμα στην Ελλάδα προβαίνει σε μια τέτοια κίνηση! Όλες τις άλλες φορές οι εκλογικοί νόμοι αναδιατάσσονταν με βάση τα μπόνους του κυβερνώντος κόμματος από την εκάστοτε κυβερνητική πλειοψηφία που δεν έβλεπε ότι η εξουσία είναι θνησιγενής.
Ο Νόμος λοιπόν επιβάλλει τις συνεργασίες κάτι το οποίο δεν ήταν ποτέ γνώρισμα της χώρας. Είναι επίπονο, άβολο κοινοβουλευτικά, όμως χρειάζεται.
Στα ισχυρά κράτη ισχύουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο οι συνεργασίες μεταξύ των πολιτικών κομμάτων που ασκούν εξουσία και είναι φορείς διακυβέρνησης.
Για παράδειγμα η Γερμανία. Η κυβέρνηση αποτελείται απο τα δυο μεγάλα κόμματα , τους χριστιανοδημοκράτες και τους σοσιαλιστές. Αυτο σημαίνει οτι το κράτος έχει συνέχεια και συνέπεια στα μεγάλα ζητήματα.
Στην Αμερική ο Ομπάμα κράτησε ή και τοποθέτησε Ρεπουμπλικανούς σε κυβερνητικές θέσεις. Για να περάσει κάτι απο την Γερουσία χρειάζεται υποχρεωτικά την στήριξη και απο τα δύο μεγάλα κόμματα.
Όχι οτι δεν υπάρχουν και αντίθετα παραδείγματα. Η Ιταλία λόγου χάρη είχε ταλαιπωρηθεί στη σύγχρονη ιστορία της από την ανάγκη σχηματισμού κυβέρνησης με 50+1 %. Η Ισπανία σήμερα δεν έχει ακόμα κυβέρνηση λόγω του εκλογικού της συστήματος.
Υπάρχει όμως μια μεγάλη διαφορά μεταξύ αυτών των χωρών και της Ελλάδας. Η δημόσια διοίκηση σε αυτά τα κράτη είναι πραγματικά ανεξάρτητη απο την κυβέρνηση. Και η ανάγκη εκσυγχρονισμού της Ελλάδας είναι μεγαλύτερη σε πολλούς τομείς.
Ποιος αμφιβάλλει ότι μια ισχυρή κυβέρνηση θα επέβαλλε τολμηρές τομές που έχει ανάγκη εξυπηρετούν τον εκσυγχρονισμό της χώρας όχι μόνο στη δημόσια διοίκηση αλλά και σε άλλα σπουδαία ζητήματα;
Στο επίκαιρο ζήτημα της Συνταγματικής αναθεώρησης οι προτάσεις θα μπορούσαν να ήταν ακόμα πιο τολμηρές αν υπήρχε σύμπνοια ευρύτερων συνεργασιών που δεν θα φοβόντουσαν το πολιτικό κόστος.
Ακόμα και στο μεγάλο ζήτημα του χρέους, οι διαστάσεις του οποίου απειλούν να καταπιούν τη χώρα, μια ισχυρή μεγάλη κυβέρνηση θα εισακούονταν περισσότερο στα διεθνή fora. Mπορεί να μην λέγεται όμως ισχύει.
Ζητούμενο όμως σε τελική ανάλυση είναι τι θελουμε τελικά ως Έλληνες απο το πολιτικό μας σύστημα. Θελουμε ένα εκλογικό σύστημα που θα επιβάλλει στα κόμματα να συνεργάζονται για να σχηματίζονται κυβερνήσεις ή όχι;
Οι περισσότεροι Έλληνες σύμφωνα με τις στατιστικές το επιθυμούν σήμερα. Παλιότερα δεν ίσχυε κατι τέτοιο. Θα μπορούσε λοιπόν να πει κάποιος οτι οι συνθήκες ωρίμασαν.
Τα περισσότερα κόμματα άλλωστε εντός Κοινοβουλίου υποστήριξαν το νόμο και τις βασικές του διατάξεις (ΣΥΡΙΖΑ, Αν.Ελ., Ένωση Κεντρώων, ΚΚΕ). Οι μαθηματικοί συσχετισμοί ήταν αυτοί που τελικά δεν επέβαλαν την άμεση εφαρμογή του με κίνδυνο την ματαίωση του.
Κρίμα. Η κουλτούρα της συνεργασίας απομακρύνεται.
Το επιχείρημα που διαβάζω ότι θα υπάρχει κυβερνητική αταξία και χάος είναι ασφαλώς εκ του πονηρού. Θυμίζει ακατάσχετες κινδυνολογίες γραφικού τύπου τις οποίες έχουμε συνηθίσει τα τελευταία χρόνια και οι οποίες όσο και αν διαψεύδονται επανέρχονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο...
Δυστυχώς, είναι η κουλτούρα της εξουσιομανίας που αποτρέπει τις ευρύτερες συνεργασίες! Η ευθύνη βαραίνει τα παραδοσιακά κόμματα εξουσίας και τα παράγωγα τους που ακόμα αισθάνονται οτι η κυβέρνηση τους ανήκει και δεν γίνεται να μοιράζεται.
Ακόμα και σήμερα, αδυνατούν να εννοήσουν ως πολιτικοί σχηματισμοί ότι η εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος είναι κάτι σπουδαιότερο από το νικητή μιας εκλογικής αναμέτρησης. Αδυνατούν επίσης να εννοήσουν ότι η εξουσία δεν ανήκει σε κανεναν κληρονομικώ δικαίω.
Χάθηκε λοιπόν μια ευκαιρία.
Από την άλλη, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η στάση όσων καταψήφισαν την απλή αναλογική θα εξυπηρετήσει και τα σχέδια τους. Μπορεί να έχει και αντίστροφα αποτελέσματα.
Θα κερδίσει όμως η χώρα;
