Οι συμβουλές του Λούλα

Ο κεντροαριστερός Πρόεδρος Λούλα που ηγήθηκε της οικονομικής ανάκαμψης της Βραζιλίας μετά από χρόνια σκληρής ύφεσης, είπε τα εξής τον Δεκέμβριο του 2012 μετά την συνάντηση του με τον Αλέξη Τσίπρα στην Βραζιλία. 

«Το μήνυμα που θα ήθελα να στείλω στον ελληνικό λαό είναι ότι αυτή τη στιγμή της κρίσης πρέπει να είναι ψύχραιμοι, να έχουν μεγάλη θέληση και να αναζητήσουν λύσεις. Να μη γίνονται πολλά σχόλια για την κρίση, αλλά να συζητούν ποιες είναι οι λύσεις. Η οικονομική ανάπτυξη πρέπει να επιδιώκεται όχι με δημοσιονομική προσαρμογή αλλά με το εμπόριο, τις επενδύσεις, τις θέσεις εργασίας και την κατανάλωση».

Αντί να γκρινιάζουμε λοιπόν ο Λούλα λέει καλύτερα να μαλώνουμε για τις προτεινόμενες λύσεις. Και να δώσουμε έμφαση στην κατανάλωση που λειτουργεί σαν πολλαπλασιαστής του χρήματος σε μία οικονομία. 

Αν κάποιος λάβει 300 ευρώ και την βάλει στην τράπεζα το χρήμα δεν κυκλοφορεί. Αν όμως καταναλώσει το ίδιο ποσό τότε η ίδια ποσότητα χρήματος αλλάζει χέρια, πολλαπλασιάζει και μπορεί καλύψει περισσότερες ανάγκες στην αγορά ή στην οικονομία. Αν και οι νέοι κύριοι της ίδιας ποσότητας χρήματος που ήδη έχει διασπαρεί επίσης το διοχετεύσουν στην αγορά οι ευεργετικές συνέπειες θα πολλαπλασιάζονται.

Μπορούμε λοιπόν να συζητούμε για τέσσερις μήνες ή για τέσσερα χρόνια αν η τακτική και το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων ήταν επιτυχή, τι κερδίσαμε, τι χάσαμε, γιατί είπε εκείνο ο Βαρουφάκης και το άλλο ο Σόιμπλε. 

Αν έχουμε ή θα χρειαστούμε νέο μνημόνιο ή όχι. Αν η Ευρώπη και η Γερμανία είναι σκληρή και άδικη. Αν η Ευρώπη θα αλλάξει και πως θα αλλάξει. Τι θα γίνει στην Ισπανία, την Ιταλία, την Γαλλία, την Γερμανία κοκ. ΄Οσο όμως και να τα συζητάμε αυτά, η πραγματικότητα δεν θα αλλάξει στην χώρα μας. Ούτε και οδηγεί πουθενά. 

Υπάρχει μία ανακωχή και κάποιος χρόνος που δόθηκε στην ελληνική πλευρά για να ελεγχθεί και η αξιοπιστία της. Δόθηκε ένα χαλαρό πλαίσιο συμφωνίας, χωρίς στόχους και επιβολή νέων μέτρων. Χωρίς την ανάγκη επίτευξης των πλεονασμάτων του 3 και 4.5% για τα επόμενα χρόνια που θα συνεπάγοντο μέτρα φοροεισπραχτικού χαρακτήρα δεκατεσσάρων περίπου δισεκατομμυρίων ευρώ.

Για το κέρδος της ανάγκης μη επίτευξης μεγάλου πρωτογενούς πλεονάσματος, έγραψε σε νέο άρθρο του αναλυτικότερα και ο Κρούγκμαν.  

Σε μια διαπραγμάτευση βέβαια το μέτρο δεν καθορίζεται μόνο από το τι κερδίζεις αλλά και με το τι αποφεύγεις σε σχέση με το σημείο που εκκινείς. Κριτική βέβαια δικαιολογημένα υπάρχει. Οι στόχοι ήσαν πιο υψηλοί από όσο μάλλον μας επέτρεπαν οι δυνάμεις μας. 

Ο ΣΥΡΙΖΑ προχώρησε με αέρα και με μία αίσθηση ηθικής υπεροχής ζητώντας από την Ευρώπη να αλλάξει. Η Ευρώπη του είπε ότι μάλλον ότι περισσότερο πρέπει να αλλάξει αυτός. Προσέφερε όμως μια ευελιξία στην ελληνική πλευρά στην άσκηση της πολιτικής της, για να πετύχει η ίδια η χώρα κάτι καλύτερο. 

Αυτά είναι τελοσπάντων τα δεδομένα. Η κριτική είναι εύλογη. Η γκρίνια όχι. Και δεν βοηθά. Η δημιουργική κριτική βοηθά. Οι προτάσεις για δημιουργική καταστροφή ακόμα περισσότερο. Ο Λούλα έλεγε ψάξτε τις λύσεις, μην γκρινιάζετε και δουλέψτε με θέληση. 

Την Παρασκευή το βράδυ ο Αλέξης Τσίπρας μίλησε για τα 5 νομοσχέδια που θα έρθουν για κύρωση στην Ελληνική Βουλή την επόμενη εβδομάδα. Είναι η αρχή του κυβερνητικού έργου σε σχέση με το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης και θα αποτελέσει τον κορμό της πολιτικής του. 

Σε κάθε νομοσχέδιο υπάρχουν εκατοντάδες στοιχεία που μπορούν να βελτιωθούν μέχρι να γίνουν νόμοι, σε μία σύνθετη διαδικασία που λέγεται πολιτική και μπορεί να αλλάξει την ζωή γύρω μας. Ας επικεντρωθούμε σε αυτά. Η κυβέρνηση δηλαδή αλλά και ο δημόσιος διάλογος. 

Οι αλλαγές που χρειάζεται η χώρα είναι τεράστιες και σε πολλά επίπεδα. Η χώρα έμεινε καθυστερημένη. Αυτά που πρέπει να ξηλωθούν και να ξαναχτιστούν σε πιο στέρεες βάσεις, με μια άλλη προοπτική και αντίληψη είναι τόσα πολλά που είναι ανέξοδο να σκιαμαχούμε για την ερμηνεία της υφιστάμενης συμφωνίας.

Ο κόσμος άλλωστε στηρίζει συντριπτικά σχεδόν τους μέχρι τώρα χειρισμούς της κυβέρνησης όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις και περιμένει το κυβερνητικό έργο. Ας επικεντρωθούμε λοιπόν στο πως μπορούμε να αλλάξουμε τις συνθήκες. Εκεί θα κριθεί και η κυβερνώσα αριστερά στην πράξη.

Στο κατά πόσο μπορεί να μεταρρυθμίσει, να συγκρουστεί στο εσωτερικό και να αλλάξει τα πράγματα αποκαθιστώντας και το κοινό περί δικαίου αίσθημα προσφέροντας και μια σοβαρή πρόταση για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας.

Μια δικαιότερη κοινωνική και οικονομική πολιτική άλλωστε μπορεί πραγματοποιηθεί καλύτερα αν αυξηθεί ο παραγόμενος πλούτος. 

Οι ευεργετικές συνέπειες θα είναι πολλαπλές. Δεν θα αφορούν μόνο το εσωτερικό της χώρας και το βιοτικό επίπεδο των πολιτών. Θα επηρεάσουν και το διεθνές περιβάλλον.

Θα πείσουν ότι η Ελλάδα αλλάζει και βελτιώνει την θέση της, επομένως δικαιούται χρόνο αλλά και ευκαιρίες για να συνεχίσει να αναρρώνει μέχρι να γίνει καλά. Το να προχωρήσει μόνη της είναι και το ζητούμενο. Όπως πέτυχε ο Λούλα και η κυβέρνηση του σε δύσκολες συνθήκες.

Χωρίς γκρίνια, με πολλή δουλειά, θέληση και σχέδιο.

Στα καθ' ημάς τώρα

Η Ελληνική δημοκρατία υπέγραψε μετά από εβδομάδες διαπραγματεύσεων και έντονου πολιτικού χρόνου συμφωνία στο 3ο εν τέλει Eurogroup. Greece did OK, έγραψε ο Κρούγκμαν στους Ν.Υ.Τ. σε ένα σύντομο κείμενο του. Greece has won relaxed conditions for this year, and breathing room in the run-up to the bigger fight ahead εξήγησε την ουσία σε λίγες λέξεις.

Η συμφωνία αφορά την συνέχιση της κάλυψης των χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας υπό τον όρο συνέχισης των μεταρρυθμίσεων που ''επί μακρόθεν'' δεν έγιναν όπως αναφέρεται στο ίδιο το έγγραφο του Eurogroup . 

Για το πλαίσιο της συμφωνίας που είναι γενικό και δεν περιλαμβάνει στόχους οικονομικούς γράφτηκαν και ειπώθηκαν πολλά. Η κυβέρνηση έδωσε ένα πανηγυρικό τόνο περί κατάργησης της λιτότητας και τερματισμού των μνημονίων που δεν χρειαζόταν ενώ τα κόμματα της αντιπολίτευσης απευθυνόμενα στα κομματικά τους ακροατήρια άσκησαν δριμύτατη κριτική μιλώντας για φιάσκο (Σαμαράς) ή για ψέμματα που έλεγαν στους Έλληνες πολίτες (Βενιζέλος). 

Το Ποτάμι επιχείρησε να κρατήσει μια πιο εποικοδομητική στάση όμως οι δηλώσεις βουλευτών του (Ορφανός Νίκος: Θα πληρώνεστε σε δραχμές από βδομάδα) ή στελεχών του (Γερούν γερά σπάστους τον τσαμπουκά) το εκθέτουν πολύ νωρίς. Για την ιστορία και μόνο οι ''φιλελεύθεροι'' υπέγραψαν ένα κείμενο που εξέφρασαν την λύπη τους για το γεγονός ότι η Γερμανία λοιδορείται προξενώντας περισσότερο γέλιο παρά ερωτηματικά.

Η διαπραγματευτική θέση της χώρας πάντως που ούτως ή άλλως ήταν στην αδύνατη πλευρά δεν αποδυναμώθηκε από δηλώσεις αλλά από τις εκροές ύψους 22 δισεκατομμυρίων ευρώ που σύμφωνα με την Καθημερινή πραγματοποιήθηκαν τις ημέρες των διαπραγματεύσεων. Το τραπεζικό σύστημα της χώρας θα είχε καταρρεύσει χωρίς συμφωνία στήριξης του από τους Ευρωπαϊκούς μηχανισμούς. 

Επιστρέφοντας στο πλαίσιο της συμφωνίας. Το μνημόνιο δεν σκίστηκε. Τροποποιήθηκε όμως προσφέροντας ανάσες και χρόνο 4 μηνών στην Ελληνική πλευρά. Η αγορά χρόνου σε ένα ασφυκτικό πλαίσιο με την ρευστότητα να εξαντλείται και την έξοδο της χώρας στις αγορές να είναι αδύνατη ήταν ζητούμενο και από την ελληνική πλευρά. Η μοναδική εναλλακτική του εθνικού νομίσματος δεν ήταν αντιμετωπίσιμη αυτήν την στιγμή για την χώρα που διαπραγματεύτηκε με την πλάτη στον τοίχο.  

Στα θετικά προσμετράται ότι η ελληνική πλευρά πάντως πέτυχε να κερδίσει σχετική ελευθερία στην υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων ή των νομοθετικών μέτρων στο εσωτερικό της χώρας σε συνεννόηση όμως με τους θεσμούς δηλαδή την Ε.Ε., το Δ.Ν.Τ. και την Ε.Κ.Τ. ώστε να μην εκτροχιάζεται η δημοσιονομική ισορροπία. Το να μην παράγει έλλειμμα η χώρα βέβαια πρέπει να είναι ούτως ή άλλως μέλημα κάθε σοβαρής κυβέρνησης. 

Αυτό που ονομάζουμε Τρόικα υφίσταται αλλά με την ποιοτική διαφορά ότι η Ελληνική κυβέρνηση δεν θα συνομιλεί με δευτεροκλασάτα στελέχη που θα κοιτούν ανέφικτους στόχους και θα επιβάλλουν ισοδύναμα μέτρα στην υλοποίηση ενός ανέφικτου προγράμματος. Θα μιλά με Υπουργούς Οικονομικών ή εκπροσώπους θεσμών σε ανώτατο επίπεδο και εκτός των αριθμών, η πολιτική θα είναι εντός της ατζέντας. 

Το μνημόνιο τελείωσε; Όχι επί της ουσίας. Το ότι η συμφωνία μετονομάστηκε από Μνημόνιο σε Κύρια Σύμβαση Χρηματοπιστωτικής Διευκόλυνσης (MFFA) δεν κάνει την διαφορά. Η λιτότητα θα συνεχιστεί όσο ακολουθούμε ένα πρόγραμμα σφιχτό που συνδέεται όμως με την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας. 

Η διαφορά όμως είναι ότι η λιτότητα θα είναι διαφοροποιημένη ως προς την ένταση της σε σχέση με τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας. Η μη δέσμευση του κράτους για την επίτευξη των εξωπραγματικών πρωτογενών πλεονασμάτων, ύψους 3% και 4.5% όπως προβλέπονταν για φέτος και του χρόνου στην πρόταση της προηγούμενης κυβέρνησης το αποδεικνύει. 

Η όποια λιτότητα όμως αλλάζει διάσταση και στο εσωτερικό της χώρας. Μπορεί να γίνει πιο δίκαιη, τα κουκιά πρέπει να μετρηθούν και να μοιραστούν πιο σωστά, οι όροι της συμμετοχής στην κρίση πρέπει να αγγίξουν και τους ανέλεγκτους, όχι μόνο για την ενίσχυση των ταμείων της χώρας αλλά και για την αποκατάσταση του κοινού περί δικαίου αισθήματος. Χρειάζονται νέοι κανόνες και νέα ήθη κάτι που είναι στην καρδιά της πολιτικής.

Το δίλημμα μνημόνιο-αντιμνημόνιο πλέον εξαντλήθηκε. Δοκιμάστηκαν οι ταλαντώσεις, τα όρια και οι διαφορές του. Η ουσία πλέον είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ καλείται σε ένα σκληρό πλαίσιο να παρουσιάσει αποτελέσματα δημοσιονομικά πραγματοποιώντας όμως και τις αλλαγές που χρειάζεται η χώρα στο εσωτερικό της. Θα αναγκαστεί να ακολουθήσει οικονομικούς περιορισμούς αλλά δεν θα έχει περιορισμούς στις θεσμικές αλλαγές που θέλει να επιφέρει ούτε στο νέο πολιτικό ύφος που θέλει να εμπνεύσει.

Υπάρχουν πολλές αλλαγές και ρήξεις που πρέπει να γίνουν στο εσωτερικό και περνούν πλέον μόνο από το χέρι της κυβέρνησης. Η διαπραγμάτευση είναι σε άνω τελεία, Πρόεδρος της Δημοκρατίας υπάρχει για την παραγωγή νομοθετικής πολιτικής. Ο κόσμος διψά. Εντός είναι οι ρήξεις και οι τομές, εκτός δοκιμάστηκαν και έφθασαν μέχρι εκεί που αντέχαμε σε μία Ευρώπη που βέβαια δεν είναι στατική. Οι Έλληνες παρακολουθούν με λιγότερη αγωνία αλλά και με περισσότερο ενδιαφέρον πλέον την Ελληνική κυβέρνηση. Στα καθ' ημάς πλέον η προσοχή και το ενδιαφέρον. 

Γιατί δεν υποχωρεί η Γερμανία ;

Σε λιγότερο από ένα μήνα η νέα κυβέρνηση της χώρας, ο Αλέξης Τσίπρας και ένα μικρό επιτελείο που αποτελείται κυρίως από τον Υπουργό Οικονομικών και τους κ.κ. Δραγασάκη και Τσακαλώτο με τις θεσμικές τους ιδιότητες έχουν πραγματοποιήσει αμέτρητες συναντήσεις, εντός και εκτός Ευρώπης, για το ζήτημα διευθέτησης του χρέους και αποπληρωμής του.

Επισκέψεις σε Βρυξέλλες, Γαλλία, Ιταλία, Αυστρία, Γερμανία, 3 Eurogroup και 4 working group και μία συνάντηση κορυφής εντάσσονται σε αυτή την προσπάθεια, εκτός των επισκέψεων της Αμερικάνικης και της Κινέζικης διπλωματίας στην χώρα μας μέσα σε μόλις τρεις εβδομάδες. 

Πρωτόγνωρο! 

Οι απαιτήσεις της Ελληνικής κυβέρνησης δεν είναι παράλογες. Μετά από πληθώρα διαπραγματεύσεων και έχοντας υποχωρήσει σε αρκετά σημεία από τις αρχικές τις απαιτήσεις, η Ελλάδα πλέον αιτείται την παραμονή της στο πλαίσιο του προγράμματος, το οποίο βέβαια ζητά να τροποποιηθεί ιδίως όσον αφορά την ανάγκη επίτευξης πλεονασμάτων (3% για το 2015 και 4.5% για τον επόμενο χρόνο) πράγμα που σημαίνει ανάγκη πρόσθετων μέτρων περίπου 8 και 12 δισ. αντιστοίχως δεσμευόμενη όμως ότι δεν θα προβεί σε μονομερείς ενέργειες. 

Παράλληλα δεν αντιλέγει στην δημοσιονομική ισορροπία και στην επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων αλλά ούτε και σε βασικές μεταρρυθμίσεις ακόμα και στο θέμα των ιδιωτικοποιήσεων αναφέροντας βέβαια ότι πρέπει να ανακτηθεί πρώτα η χαμένη αξία του Ελληνικού Δημοσίου για να έχουν νόημα και αξία, ενώ δέχεται να μεταθέσει χρονικά την πραγματοποίηση ορισμένων προγραμματικών δεσμεύσεων της. 

Την ίδια στιγμή έχει καταστεί σαφές διεθνώς ότι η διατήρηση του υφιστάμενου προγράμματος αποτελεί τιμωρία και όχι διάσωση για την χώρα και τους πολίτες της, αυξάνει το χρέος, την ανεργία συρρικνώνοντας το ΑΕΠ της χώρας. Mε άλλα λόγια είναι ένα ξεκάθαρα αποτυχημένο πρόγραμμα ενώ έχει αποδειχτεί με πικρό τρόπο ότι αν συνεχιστεί θα οδηγήσει πιθανότατα στην έξοδο της χώρας από το ευρώ αφού είναι αδύνατον να ικανοποιηθούν οι στόχοι του ή να αντιμετωπιστεί την κρίση ρευστότητας αλλά και χρέους της Ελλάδας. 

Η ανάγκη διαφοροποίησης των προγραμμάτων λιτότητας έχουν αποτελέσει στόχο πλέον ευρείας αρθρογραφίας από τα συστημικά διεθνή μέσα (Bloomberg, WSJ, NYT, Times) ενώ και παρεμβάσεις έχουν υπάρξει από σημαίνοντες προσωπικότητες οικονομικού κύρους διεθνούς εμβέλειας. Financial Times: 18 Οικονομολόγοι παρεμβαίνουν υπέρ της Ελλάδας.

Η Ελλάδα έχει κερδίσει πλέον και δηλώσεις υποστήριξης από Πρωθυπουργούς Ευρωπαϊκών κρατών όπως του Ρέντσι (Ματέο Ρέντσι: Προσπαθούμε να βοηθήσουμε την Ελλάδα να πετύχει μια συμφωνία), του Ολάντ (Ολάντ σε Τσίπρα: Θα κάνω ότι μπορώ για να βοηθήσω την Ελλάδα) και άλλων. 

Εκτός όμως από τα κράτη και τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. φαίνεται οτι παρεμβαίνουν πλέον υπέρ της Ελλάδας. Η ΕΚΤ αυξάνει το ποσό δανεισμού των ελληνικών τραπεζών από τον ELA την στιγμή που στελέχη της δηλώνουν ότι σκοπός της ΕΚΤ ειναι να σταθεροποιεί το κοινό νόμισμα και όχι να αποδομηθεί ενώ σε μία πρωτοφανή για τα Ευρωπαϊκά χρονικά κίνηση της η Κομισιόν αμφισβητεί την απόρριψη της Ελληνικής πρότασης από την Γερμανία τασσόμενη υπέρ της Ελλάδος (Διαφωνία Κομισιόν-Γερμανίας για την ελληνική πρόταση) ενώ και το ΔΝΤ κλείνει το μάτι υπέρ της Ελλάδος (Τα προγράμματα μας είναι ευέλικτα και προσαρμόζονται στις συνθήκες) 

Παρόλαυτα η στάση της Γερμανίας είναι εντυπωσιακά άκαμπτη σε σημείο προκλητικό ακόμα και απο διεθνή μέσα (Bloomberg: Βλακώδης η γερμανική αυστηρότητα) χαρακτηρίζοντας την πρόταση της Ελλάδος "Δούρειο Ίππο'' και ουσιαστικά ζητώντας παράλογα πράγματα εμμένοντας: Στην εφαρμογή του προηγούμενου προγράμματος, υποτίθεται με κάποια ευελιξία την οποία όμως δεν προσδιορίζει, αλλά και την ουσιαστική ακύρωση των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης και κατάργηση του αποτελέσματος των εκλογών, γνωρίζοντας βέβαια ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό ούτε από την ελληνική κοινή γνώμη. Η θέση της Γερμανίας για το ελληνικό αίτημα 

Η ακαμψία λοιπόν της Γερμανικής πλευράς, αν και όχι χωρίς αντίθετες φωνές στο εσωτερικό της , είναι δεδομένη. Στην καρδιά του προβλήματος, η Γερμανία, ακόμα και αν δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι προκαλεί με την στάση της το Grexit, σίγουρα δεν έχει πρόβλημα με αυτό. 

Γιατί ; 

Η προτεσταντική ηθική της Γερμανίας δεν αποτελεί λόγο εξήγησης των οικονομικών της συμφερόντων στην βάση των οποίων καθορίζει την στάση της. Ούτε η τάση δεσποτισμού της είναι αρκετή για να δικαιολογήσει την στάση της. Η Γερμανία υπολογίζει ψυχρά και με οικονομικούς δείκτες τα συμφέροντα της. 

Έχει γίνει βεβαίως πλέον κατανοητό ότι η Γερμανία ωφελείται από την κρίση εντός Ε.Ε., ιδίως στον τραπεζικό της τομέα και εξαγωγικά (Το μεγάλο κόλπο της Τρόικας). Έτσι, θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι οι λόγοι για τους οποίους προβάλλει τόσο σθεναρή αντίσταση σε έναν συμβιβασμό με την Ελλάδα αφορούν το ενδεχόμενο να είναι πρόθυμη να θυσιάσει την Ελλάδα για να βάλει σε τάξη όλα τα προβληματικά κράτη του Νότου (Ιταλία, Γαλλία, Πορτογαλία, Ισπανία) κατοχυρώνοντας την ασφάλεια των συμφερόντων της στο μέλλον. 

Ίσως όμως πρέπει να αναζητηθεί αν το Grexit για τη Γερμανία δεν είναι απλά διαχειρίσιμο, αλλά στην πραγματικότητα ίσως και επιθυμητό. Για να απαντήσουμε σε αυτό θα πρέπει να γνωρίζουμε αν η Γερμανία θεωρεί ότι το επόμενο πρωί μετά την επαναφορά της δραχμής (λιρέτας, πεσέτας κ.τ.λ.) το ευρώ θα είναι ισχυρότερο ή ασθενέστερο με βάση τα επίπεδα που συναλλάσσεται στην αγορά συναλλάγματος. 

Δεν θα πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο η Γερμανία να θεωρεί ότι κράτη εντός της ευρωζώνης με προβληματικές οικονομίες ίσως επηρεάζουν δυσμενώς την τύχη του ευρώ, πάνω στο οποίο έχτισε την κυριαρχία της εντός της Ευρώπης τα τελευταία χρόνια. Ίσως τελικά η Γερμανία να θεωρεί πως αυτά τα κράτη δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από όσα είναι διατεθειμένη να διαχειριστεί ή να διακινδυνεύσει οπότε δεν βλάπτει και να θυσιαστούν όποτε επιλέξουν στο τέλος να μην θυσιάσουν τους πολίτες της (Γιατί δεν υποχωρεί η Μέρκελ)

Δεν θα πρέπει να παραγνωριστεί ότι η έκθεση στον κίνδυνο των γερμανικών τραπεζών απέναντι στις χώρες του Νότου (Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα) έχει πλέον μειωθεί δραστικά. Η παρέμβαση της ΕΚΤ στο τραπεζικό σύστημα των προβληματικών χωρών και η διοχέτευση στις τράπεζες τους δισεκατομμυρίων ευρώ έχει ελαχιστοποιήσει την δική της έκθεση σε αντίθεση με το παρελθόν.

Αν λοιπόν η Γερμανία αισθάνεται θωρακισμένη, μπορεί να αντιμετωπίσει παύση πληρωμών από την Ελληνική πλευρά και να αντέξει το οικονομικό κόστος, αν υποτεθεί ότι είναι πρόθυμη να αναλάβει και το πολιτικό κόστος. Bloomberg: Why Germany might not be bluffing with Greece 

Η κοινή γνώμη πάντως στην Γερμανία δείχνει κατά πλειοψηφία θετική στην έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη ίσως και όχι τυχαία σε σχέση με τις ειδήσεις και την εικόνα που τους διοχετεύεται για το ελληνικό πρόβλημα. Η Γερμανία λοιπόν μπορεί να μην μπλοφάρει στο ενδεχόμενο Grexit ενώ δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί ότι η ΕΕ φαινόταν ότι ζύγιζε το κόστος του να πετάξει την Ελλάδα εκτός.

Αν βέβαια ισχύει κάτι τέτοιο, η ελληνική διαπραγμάτευση που ούτως ή άλλως υπερβαίνει την θέση της χώρας ως προς τα πολιτικά και οικονομικά ζητήματα που εγείρει, γίνεται πιο ιδιαίτερη και πιο δύσκολη. Ίσως και πιο επικίνδυνη από ότι της αναλογεί. Και οι ουσιαστικοί διαπραγματευόμενοι βέβαια υπερβαίνουν την ελληνική πλευρά και την Γερμανία. 

(Όλα αυτά σαν υπόμνηση για το σημερινό 3ο Eurogroup εντός λίγων ημερών για το ελληνικό ζήτημα που ενδεχομένως προκαλέσει και δεύτερη συνάντηση κορυφής μεταξύ των Ευρωπαϊκών Ηγετών για να επιλυθεί, με τις ΗΠΑ να παρεμβαίνουν βέβαια διπλωματικά προς όφελος της νομισματικής ειρήνης στην Ευρώπη και το ΔΝΤ παρευρίσκεται στις συνομιλίες μέσω της Κριστίν Λαγκάρντ). 

Γενικά η πολιτική είναι μια πολύ απλή υπόθεση, Θ.Κ.

Ανάρτηση του Θέμη Καζαντζίδη από το fb, 2/2/15

Οι φωνές που προτρέπουν να λάβουμε τις πρόνοιες για "να μην γίνει κανένα ατύχημα", όσο λογικές και αληθοφανείς και αν είναι, δεν πιάνουν πλέον και δεν υπάρχει ελπίδα να πιάσουν και στο ορατό μέλλον. Επειδή στην ουσία προέρχονται (δικαιολογημένα και ανθρώπινα, δεν λέω) από αυτούς που το 2010 είχαν 100 και μετά έχασαν τα 20, τα 30 ή τα 40 και τώρα αγωνιούν να διατηρήσουν τα υπόλοιπα που τους έμειναν και τα οποία τους εξασφαλίζουν ακόμη μια καλή, καλούτσικη ή έστω ανεκτή ζωή.

Όσοι έχασαν τα πάντα ήταν όλα αυτά τα χρόνια σαν να μην υπάρχουν. Σαν να σβήστηκαν από τον χάρτη. Κατέβαιναν ένας ένας από την σκηνή. Δεν έπρεπε, όμως, να διαμαρτύρονται, γιατί έτσι είναι οι κρίσεις, τους έλεγαν, έχουν και θύματα και γίνονται και αδικίες. Αδικίες αναγκαστικές, για την πατρίδα. Για την πατρίδα βέβαια που αυτούς δεν τους περιλάμβανε. Ούτε αυτούς ούτε τα παιδιά τους.

Οι πιο σοφοί και βαθείς μάλιστα από όσους μιλούσαν για τα "ατυχήματα" συνιστούσαν πατρικά στους φουκαράδες υπομονή, επειδή έλεγαν ότι αν πήγαιναν καλά οι ίδιοι, οι σωσμένοι, θα πήγαινε γενικά καλά και η οικονομία και θα είχαμε ανάπτυξη. Και με την ανάπτυξη θα έβρισκαν επιτέλους δουλειά και οι άνεργοι, σε 20, σε 30, σε 40 και σε 50 χρόνια. Μόνο να έκαναν υπομονή και να μάθαιναν στα παιδιά τους να μην τρώνε και να μην αρρωσταίνουν για αυτό το μικρό διάστημα. Διότι έτσι είναι οι κρίσεις. Θέλουν θυσίες. Και, στο κάτω κάτω, όλα γίνονται για το μακροπρόθεσμο καλό των μεγάλων θυμάτων, που εξασφαλίζεται μόνον με την τήρηση των κανόνων της αγοράς. Λέγαν μάλιστα ότι αν γίνει κανένα κακό αυτοί που σήμερα δεν έχουν τίποτε, οι πιο φτωχοί, αυτοί θα είναι και τα χειρότερα θύματα. Γι' αυτό και δεν πρέπει να διαμαρτύρονται, αλλά να περιμένουν στην σκιά, για το καλό τους.

Τι θα κάνει τώρα ο Τσίπρας; Πως θα αντιμετωπίσει τις απαιτήσεις των ρετιρέ της διοίκησης, των συντεχνιών και των συνδικάτων, που βγήκαν σχεδόν αλώβητες από την κρίση και σήμερα ζητούν ολική επαναφορά; Διότι πράγματι χρήματα δεν υπάρχουν και δεν θα υπάρξουν, ασχέτως των ευνοϊκών συμφωνιών που θα συναφθούν και που θα αφορούν διευθετήσεις του ήδη υπάρχοντος χρέους. Δεν υπάρχουν και δεν μπορούν ούτε να γεννηθούν ούτε να δημιουργηθούν εκ του μηδενός.

Ο Τσίπρας μπορεί να κάνει μόνο ένα πράγμα. Να μεταφέρει τους λιγοστούς πόρους που έχουν απομείνει σε αυτούς που πραγματικά τους έχουν ανάγκη. Κάτι που δεν είναι ούτε σοσιαλιστικό, ούτε κομμουνιστικό, ούτε καπιταλιστικό ούτε τίποτε. Είναι απλά απαραίτητο και φυσιολογικό. Ας το κάνει και ας χάσει τα ρετιρέ που περιμένουν, με το μάτι να γυαλίζει από την απληστία. Θα αποκτήσει άλλους που θα τον ακολουθήσουν. Το πρόβλημα της στρατηγικής του υπό αυτήν την έννοια είναι απλό. Και στις κάλπες όλοι ρίχνουν ισοβαρείς ψήφους, χωρίς δήλωση ταυτότητας. Γενικά η πολιτική η ίδια είναι μια πολύ απλή υπόθεση.

Η Ελλάδα προχωρά, η Ευρώπη αλλάζει ;

Μέχρι στιγμής οι περισσότερες συζητήσεις γύρω από την διαδικασία διαπραγμάτευσης του χρέους που είναι προεξόχως πολιτική, απομακρύνονται από την ουσία. Ίσως κατά ένα αναμενόμενο τρόπο αφού μέχρι σήμερα η Ελλάδα ουδέποτε είχε διαπραγματευτεί.

Ας κρατήσουμε τα μέχρι στιγμής ασφαλή πολιτικά συμπεράσματα. 

- Κατ' αρχήν υπάρχει διαπραγμάτευση στον πραγματικό κόσμο. Η Ελλάδα ζητά την αλλαγή του μνημονιακού προγράμματος και ένα ευνοϊκότερο τρόπο αποπληρωμής του χρέους.

Υπάρχουν διαφωνίες για τα ζητήματα που εγείρει η Ελληνική κυβέρνηση. Πολλές. Η ΕΕ όμως ακολουθεί σε πολιτικό επίπεδο ότι οι διαφωνίες δεν αφορούν την θέση της Ελλάδος στην Ευρωζώνη.

Η Ελληνική κυβέρνηση, και δια του πρωθυπουργού της, επαναλαμβάνει αταλάντευτα, ότι η λύση για το χρέος θα γίνει εντός ΕΕ και του υπάρχοντος νομισματικού συστήματος. Τσίπρας: Δεν επιδιώκουμε σύγκρουση αλλά συμφωνία με την Ε.Ε.

Η βούληση λοιπόν των εμπλεκομένων (Ελλάδα - Ε.Ε., Δ.Ν.Τ.) είναι να υπάρξει συμφωνία και να μην υπάρξουν ατυχήματα που δεν εξυπηρετούν, πολιτικά ή και οικονομικά, καμία πλευρά.

- Η διαπραγμάτευση για το χρέος φαίνεται να μπορεί να φθάσει μέχρι την διευθέτηση του τρόπου αποπληρωμής του. Δύσκολα μπορεί να αγγίξει το κούρεμα του. Η διαπραγμάτευση έχει περισσότερο πολιτικό και λιγότερο οικονομικό ενδιαφέρον. Το παράδειγμα της Ελλάδας στην διευθέτηση του χρέους μπορεί να ακολουθηθεί μετά και από άλλες χώρες (Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία) πράγμα το οποίο ανησυχεί την Ε.Ε. και ιδίως την Γερμανία η οποία επωφελείται από την κρίση.  

Η Ελλάδα παλεύει να ελευθερωθεί ή να χαλαρώσει τους ανεφάρμοστους στόχους εξυπηρέτησης του χρέους που ήδη έχουν διαλύσει την οικονομία. Παλεύει να απεγκολπωθεί επίσης από τις διαδικασίες αξιολόγησης του συγκεκριμένου προγράμματος που οδηγούν την χώρα και τους πολίτες της σε μία θέση μονίμου κατηγορουμένου, πολιτικά και οικονομικά, γύρω από ένα πρόγραμμα η εκτέλεση του οποίου συρρικνώνει ακόμα περισσότερο το ΑΕΠ της χώρας, αυξάνοντας και το χρέος της, όπως ήδη συμβαίνει σταθερά από την αρχή εφαρμογής του μνημονίου μέχρι σήμερα. Η Ελλάδα έχει αναμφίβολα δίκιο σε αυτό. 

Προσπαθεί λοιπόν να επιδιώξει μια καλύτερη συμφωνία σε σχέση με το τι πρέπει να πληρώνει κάθε χρόνο για την εξυπηρέτηση των δανειακών της υποχρεώσεων κάτι που σκιαγραφείται να αποδέχεται η Ε.Ε. με αντάλλαγμα την τήρηση δεσμεύσεων της χώρας απέναντι σε ένα βασικό πλαίσιο μεταρρυθμίσεων. Τα όρια είναι λεπτά.

Βέβαια η επιμήκυνση του χρέους και του τρόπου αποπληρωμής του ισοδυναμεί με έμμεσο κούρεμα, αφού λιγότερα χρήματα θα προορίζονται για την εξυπηρέτηση του χρέους ενώ ισόποσα θα μπορούν να διατεθούν για λόγους αναπτυξιακούς, προς αντιμετώπιση της ανεργίας, της ύφεσης κ.λ.π. 

-Όσον αφορά τους τρόπους με τον οποίους η Ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να πετύχει τους στόχους της: 

Κατ' αρχήν φαίνεται να διεκδικεί την άρνηση της Τρόικας ως συνομιλητή της. Σταθάκης: Ναι στις διαπραγματεύσεις αλλά όχι με την Τρόικα. Η Ελληνική κυβέρνηση επιχειρεί να απονομιμοποιήσει διπλωματικά και πολιτικά την επιτροπή που αναγόρευσε η Τρόικα ως υπεύθυνη να αποφασίζει για την ελληνική οικονομία.

Οι δεσμεύσεις της Ελλάδας από τις μνημονιακές συμβάσεις δεν αμφισβητούνται ευθέως αλλά η Ελλάδα ζητά στο τραπέζι των συνομιλιών τους θεσμικά αναγνωρισμένους συνομιλητές της, την Ε.Ε., την Ε.Κ.Τ., το Δ.Ν.Τ. και όχι την επιτροπή της Τρόικα. Κατά έναν ενδιαφέροντα τρόπο μάλιστα η συγκεκριμένη θέση της Ελληνικής κυβέρνησης αναγνωρίζεται ως λογική από τους κ.κ. Μοσκοβισί και Γιούνκερ. 

Περαιτέρω, η Ελλάδα φαίνεται να επιχειρεί την διασύνδεση της αποπληρωμής του ελληνικού χρέους με τον ρυθμό της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας ώστε η λύση που θα βρεθεί για το χρέος να είναι εφικτή και ρεαλιστική. Είναι αυτό που πάντα έλεγε ο ΣΥΡΙΖΑ και επαναλαμβάνει ως κυβέρνηση. Spiegel: Σύνδεση αποπληρωμής του χρέους με την ανάπτυξη προτείνει ο Γ. Σταθάκης

Ένα ποσοστό ρυθμού ανάπτυξης πλέον του 1-1.5% με αληθείς ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς επιχειρείται να αποτελεί το όριο αυτάρκειας για την Ελλάδα. Μετά από αυτό η Ελλάδα ζητά να δεσεύονται οι πόροι της για την αποπληρωμή των υποχρεώσεων της Ελληνικής Δημοκρατίας.

Αυτά μπορούμε να ορίσουμε με ασφάλεια μέχρι σήμερα στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης που για πρώτη φορά μια ελληνική κυβέρνηση πραγματοποιεί τίμια και με θάρρος, τηρώντας και την υπόσχεση της απέναντι στους Έλληνες πολίτες. Ο Αλέξης Τσίπρας πιστώνεται ήδη την ειλικρινή προσπάθεια του να πετύχει κάτι καλύτερο για την χώρα και όλους τους Έλληνες.

Βέβαια, σε μία διαπραγμάτευση, δεν έχει τόση σημασία ποιοι κάθονται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων αλλά ιδίως τι δύναμη έχει ο καθένας σε σχέση με ότι εκπροσωπεί. Οι μηχανισμοί της Ε.Ε. και του ΔΝΤ είναι σαφώς πιο ισχυροί από την Ελλάδα και δεν μπορούν να πιεστούν ιδιαίτερα από αυτήν, σε αντίθεση με το 2012. Σήμερα, σε συνθήκες πίεσης, η Ελλάδα είναι αυτή που στριμώχνεται μόνο.

Ο δρόμος είναι δύσκολος αλλά ορθώς επιλέχτηκε να ακολουθηθεί. Οι Έλληνες φαίνονται να στηρίζουν πλήρως, με λίγες θλιβερές εξαιρέσεις, την προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης ενώ η διαπραγμάτευση συνεχίζεται.

Η επιλογή της εταιρείας Λαζάρντ ως τεχνικού συμβούλου του Υπουργείου Οικονομικών για το ζήτημα του χρέους είναι σωστή, αφού εμπνέει σιγουριά και είναι γνώστρια του ελληνικού ζητήματος από το PSI καθώς και των πιστωτών της χώρας.

Ψυχραιμία και σύνεση λοιπόν.

Η χώρα διαπραγματεύεται για κάτι καλό με λιγοστές οικονομικές δυνάμεις. Αν δεν επιτευχθεί κάτι καλύτερο από αυτό που έχει συμφωνηθεί, η κατάσταση θα επανέλθει στην φαύλη απόπειρα υλοποίησης ενός καταστρεπτικού προγράμματος για όλους. Αυτό πρέπει οπωσδήποτε να αποφευχθεί και είναι έργο αυτής της Ελληνικής κυβέρνησης να το πετύχει αφού καμία άλλη δεν είχε την διάθεση να διεκδικήσει.

Μπορούμε να έχουμε εμπιστοσύνη στον Αλέξη τον Τσίπρα και τους λιγοστούς συνεργάτες του που εμπλέκονται σε αυτή την διαδικασία ότι θα καταφέρουν κάτι καλό και στα πλαίσια του εφικτού για την χώρα. Ενδεχόμενα ατυχημάτων ας μην μας φοβίζουν. Γνώση των ορίων υπάρχει ασχέτως αν σε μία διαπραγματευτική διαδικασία τα όρια μπορεί να τεντώσουν. Αλλιώς δεν θα υπήρχε και διαπραγμάτευση. Ο Αλέξης ο Τσίπρας όμως πιστεύει ό,τι διεκδικεί γεγονός που αυξάνει και τις πιθανότητες του. Επιπλέον είναι καθαρός και εκπροσωπεί μια κυβέρνηση με μεγάλη αποδοχή και ελεύθερη από βρώμικα μυστικά.

Η Ελλάδα λοιπόν όντως προχωρά, αλλά η Ευρώπη αλλάζει ;
Θα δούμε!

Νομίζω οτι ευχή των περισσοτέρων Ελλήνων -γιατί πάντα η χώρα μας φιλοξενούσε αιρετικές εξαιρέσεις- είναι οι διαβουλεύσεις να τελειώσουν γρήγορα και αισίως ώστε να επικεντρωθούμε στις τεράστιες αλλαγές που έχει η ανάγκη η χώρα στο εσωτερικό της.

Καλή συνέχεια λοιπόν.