"Το ποδόσφαιρο ως ιδεολογία''

Αισίως φθάσαμε λοιπόν στο τέλος του μουντιάλ πλησιάζοντας την καρδιά του καλοκαιριού. Η μεγάλη ποδοσφαιρική γιορτή σκέπασε τις εξελίξεις. Αυτές τις μέρες θυμήθηκα το βιβλίο του Gerhard Vinnai, ''Το ποδόσφαιρο ως ιδεολογία''. Ο Gerhard Vinnai, ένας σύγχρονος Γερμανός μαρξιστής, ήταν από τους λίγους που καταπιάστηκε με την κοινωνική διάσταση του ποδοσφαίρου από κριτική σκοπιά. Προσέγγισε το ποδόσφαιρο σε όλες του τις διαστάσεις και ανέδειξε πώς χρησιμοποιείται από πολιτικούς, επιχειρηματίες και οργανωμένα συμφέροντα για να χαλιναγωγεί τις μάζες ή ακόμα και για να σφυρηλατεί ιδεολογίες.

Στις ημέρες μας μπορούμε να αναλογιστούμε την δικαίωση του Gerhard Vinnai. Ο επί της ουσίας δήμαρχος Πειραιά για παράδειγμα, εξελέγη από τους Πειραιώτες με καθαρά ποδοσφαιρικά και οπαδικά κριτήρια. Κατηγορείται για δράσεις γνωστές και βαρύτατα αδικήματα -σύσταση εγκληματικής οργάνωσης, εκβίαση, απόπειρες ανθρωποκτονίας, παραβάσεις του νόμου περί εκρηκτικών, δωροδοκίες, στήσιμο παιχνιδιών κ.α. αλλά αυτά δεν μετρούν αφού εκφράζει τον Ολυμπιακό! Η εκκλησία μάλιστα θα δώσει εκ των προτέρων άφεση αμαρτιών στον Πρόεδρο ένεκα της λαϊκής αποδοχής του. Ο Μητροπολίτης Πειραιά παρεμβαίνει υπέρ Μαρινάκη. Τα ίδια και στο Βόλο. Δεν είναι όμως μόνο ελληνικό φαινόμενο. Ο Μπερλουσκόνι, παραδίπλα, είχε τη Μίλαν πριν γίνει Πρωθυπουργός. Ο Αμπράμοβιτς έγινε γνωστός στο δυτικό κοινό ως Πρόεδρος της Τσέλσι κ.ο.κ.

Το ποδόσφαιρο λοιπόν μπορεί να λειτουργεί ως ιδεολογία. Η ομάδα υπερβαίνει το άθλημα, ταυτίζεται με θεσμούς και με πρόσωπα τα οποία συνδεόμενα με μια ποδοσφαιρική σημαία λατρεύονται ως Θεοί ανεξαρτήτως της ποιότητας τους. Ο Μανώλης Ρασούλης είχε πολύ επιτυχημένα παρομοιώσει τα ποδοσφαιρικά είδωλα με Θεούς και το ποδόσφαιρο σαν θρησκεία μέσα από τους στίχους του. ''Πότε Βούδας, πότε Κούδας, πότε Ιησούς και Ιούδας''. Όπου Κούδας μπορούν να πουν ανά έθνη, πόλεις, συλλόγους και ομάδες διάφορα ονόματα.

Το ποδόσφαιρο θρέφει τους μύθους των αδυνάτων. Ένα φτωχό παιδί που μπορεί να μεγάλωσε σε μία φαβέλα, ένα έγχρωμο παιδάκι σε μία ξεχασμένη χώρα της Αφρικής, παιδιά από όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης των οποίων το μέλλον θα ήταν ίδιο με των γονέων τους, ένας διαρκής αγώνας για να κερδίσουν τον αγώνα της επιβίωσης, μπορούν να κερδίσουν το διαβατήριο για κάτι καλύτερο στη ζωή τους. Μπορούν να φύγουν από την φτώχεια, να έρθουν στις μεγάλες πόλεις με τα μεγάλα φώτα όχι σαν ζητιάνοι αλλά σαν πρωταγωνιστές, σαν κυρίαρχοι και νικητές.

Το ίδιο το ποδόσφαιρο άλλωστε προσφέρει την μοναδική ευκαιρία νίκης στην αδύνατη θεωρητικά ομάδα. Στο ποδόσφαιρο επιτρέπονται τα θαύματα αφού μπορεί να κερδίσει και η πιο αδύνατη ομάδα, ακόμα και αυτή που έπαιξε χειρότερα αν είναι τυχερή. Οι ισχυροί ανατρέπονται και ο καθένας μπορεί να ελπίζει για το καλύτερο. Η Ελλάδα ήταν πρωταθλήτρια Ευρώπης , το ξέρουμε καλά αυτό!


Το μαγικό στοιχείο στο ποδόσφαιρο, αυτό που συσπειρώνει και προσελκύει το ενδιαφέρον και το οδηγεί στην υπέρβαση από ένα απλό αθλητικό γεγονός είναι η κοινή συγκίνηση που προκαλεί σε όλους ένα παιχνίδι! Ένα παιχνίδι όμως που έχουν παίξει σχεδόν όλοι οι άντρες κάποτε στη ζωή τους σε όλο τον κόσμο και το οποίο όλος ο κόσμος γνωρίζει.

Άλλοι ξυπόλητοι, άλλοι με παπούτσια ακριβά, άλλοι σε αλάνες, άλλοι στο σχολείο, άλλοι στη γειτονιά, άλλοι με μπάλες, άλλοι με κάλτσες δεμένες σαν τόπι, με οτιδήποτε στρογγυλό σε οτιδήποτε σαν γήπεδο οι άνθρωποι αναγνωρίζουν το ποδόσφαιρο, το ξέρουν, μπορούν να έχουν γνώμη και συμμετοχή σε αυτό είτε ως φίλαθλοι, είτε ως μέτοχοι, είτε ως απλοί τηλεθεατές. Το πλέον δημοκρατικό άθλημα εξάλλου παίζεται χωρίς εγκαταστάσεις ή ιδιαίτερα σωματικά προσόντα. Αρκεί μία μπάλα, δύο ξύλα για δοκάρια και κάτι, οτιδήποτε, σαν μπάλα ακόμα και αυτοσχέδια υποκατάστατα αυτής.

Κάπως έτσι το ποδόσφαιρο ασκεί αυτήν την αξεπέραστη γοητεία. Είναι το κοινό παιχνίδι της ανθρωπότητας. Αν και γύρω του μπορεί να στήνονται κάθε είδους παιχνίδια, βρώμικα, επιχειρηματικά, πολιτικά ή να εξυπηρετούνται διάφορες σκοπιμότητες, το ποδόσφαιρο όμως δεν μπορεί να χάσει την ομορφιά του γιατί απλά παραμένει ένα παιχνίδι! Ένα ωραίο παιχνίδι με συγκινήσεις. Και γι αυτούς που το παίζουν και γι αυτούς που το βλέπουν.

Έτσι, υποκύπτοντας στη γοητεία του φτάσαμε στο τέλος αυτού του μουντιάλ. Μετά το τέλος βέβαια όλα επιστρέφουν στην κανονικότητα τους. Οι φτωχοί Βραζιλιάνοι, αυτοί που πληγώθηκαν περισσότερο από την πορεία της ομάδας τους θα ξαναφτιάξουν τις φαβέλες περιμένοντας την επόμενη διάκριση ως υποκατάστατο προσφοράς χαράς στην δύσκολη ζωή τους, οι ειρηνιστές Κοσταρικανοί θα ονειρεύονται για πρώτη φορά ποδοσφαιρικές διακρίσεις, οι Γερμανοί θα συνεχίσουν να σχεδιάζουν και να πραγματοποιούν με στόχο την υπεροχή, οι Αργεντίνοι, όπως και εμείς, θα πρέπει να κερδίσουμε τις πραγματικές μάχες με στόχο την εθνική μας επιβίωση.

Στα σοβαρά πεδία οι ήττες δεν προσφέρονται για παραμυθίες αφού δεν αφορούν παιχνίδια και έχουν πραγματικό κόστος. Γι αυτό μάλλον όλοι αγαπάμε το ποδόσφαιρο. Σε ένα παιχνίδι, είσαι πάντα ασφαλής και χαρούμενος!