Η Σμύρνη και η Πάτρα

Στη Δημοτική Πινακοθήκη Πατρών, την Πέμπτη στις 20/12/2012, 90 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, εγκαινιάστηκε η έκθεση «Η Σμύρνη των Ελλήνων». Το υλικό που εκτέθηκε προήλθε από τις συλλογές της Ένωσης Σμυρναίων. Περιελάμβανε αντίγραφα εφημερίδων, περιοδικών, φωτογραφιών και άλλων κειμηλίων, που διασώθηκαν από την καταστροφή της Σμύρνης το 1922. Η έκθεση πρωτοπαρουσιάστηκε στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής των Ελλήνων, παρουσιάστηκε δε εμπλουτισμένη στη Δημοτική Πινακοθήκη Πατρών.

Η Σμύρνη, «η χαριεστάτην πόλιν» των αρχαίων, με όλους τους ανθρώπους της που έζησαν ευτυχισμένα εκεί κατά τον 19ο και 20ο αιώνα , κληροδότησε στη χώρα, τους ξεριζωμένους Έλληνες της Μικράς Ασίας. Μολονότι βρέθηκαν πρόσφυγες στη μητέρα πατρίδα, αν και αντιμετωπίστηκαν τουλάχιστον με καχυποψία, κατάφεραν παρόλαυτά να αναζωογονήσουν τα ελληνικά αστικά κέντρα με την εργατικότητα, την εντιμότητα, την δημιουργία της εμπορικής πιάτσας και του παζαριού που έφεραν από την απέναντι πλευρά του Αιγαίου, μαζί με την καλλιέργεια νέων προϊόντων που πλούτισαν και την ελληνική ύπαιθρο. 

Χρωστάμε στη Σμύρνη και στους πρόσφυγες. Γέννησε και τον Γεώργιο Σεφέρη η Σμύρνη. Ενέπνευσε και το ποίημα του νομπελίστα ποιητή, την ομολογία του άπατρι, του πρόσφυγα, του Σμυρνιού στην Ελλάδα. 

Τα σπίτια που είχα μου τα πήραν. 

Έτυχε να 'ναι τα χρόνια δίσεχτα· 

πολέμοι χαλασμοί ξενιτεμοί·

κάποτε ο κυνηγός βρίσκει τα διαβατάρικα πουλιά

κάποτε δεν τα βρίσκει· 

το κυνήγι ήταν καλό στα χρόνια μου, 

πήραν πολλούς τα σκάγια·

οι άλλοι γυρίζουν ή τρελαίνουνται στα καταφύγια. 

Υπάρχει ολόκληρη προσφυγική συνοικία στην Πάτρα. Πόσοι κάτοικοι της πήγαν άραγε στην έκθεση; Πόσοι Πατρινοί επίσης; Πόσα νέα παιδιά; Στο κέντρο της πόλης ήταν η έκθεση για έναν μήνα. Δωρεάν. Στην παλαιότερη δημόσια πινακοθήκη της Ελλάδος. Εγώ είδα πάντως, μια άδεια έκθεση , ένα Σαββατο μεσημέρι. 

Ξεχνούμε ότι είμαστε μια χώρα δεμένη με την προσφυγιά. Άλλοτε δεχόμαστε πρόσφυγες, άλλοτε προσφέρουμε πρόσφυγες, όπως τελευταία συμβαίνει. Και οι μετανάστες ζούνε τριγύρω μας και αυτοί χαμένοι. Στιγμές αυτογνωσίας μας λείπουν. Δίνουν μέτρο στην κοινωνική και οικονομική αταξία που βιώνουμε. Δεν θα ξεπεράσουμε την κρίση, αν δεν ξεπεράσουμε τα αξιακά προβλήματα μας. Για να το καταφέρουμε αυτό, πρέπει να ξέρουμε ποιοι είμαστε. Η έκθεση ήταν ωραία!

Ο Γ.Σεφέρης φωτογραφιζόμενος στην τοποθεσία που βρισκόταν το σπίτι του στη Σμύρνη, το 1950,κατά την πρώτη του επίσκεψη στις χαμένες πατρίδες. Η απώλεια της μητρικής γης τον συντρόφεψε και στην ποίηση του. Το σπίτι του, δεν είναι αυτό που φαίνεται στην εικόνα βέβαια. Το ξέρει και ο ίδιος. Το σπίτι του, κάηκε στη μεγάλη πυρκαγιά της καταστροφής, το 1922.