Ο σπαραγμός της Ουκρανίας

Για τα γεγονότα και τις εξελίξεις στην Ουκρανία γράφτηκαν πολλά. Στην Ελλάδα η κοινή γνώμη διχάστηκε ακολουθώντας ψυχροπολεμικά κριτήρια επιλογής. Με ξεχωριστό ενδιαφέρον πάντως μπορούσε να διαβάσει κανείς την ανάλυση του Ιμμάνιουελ Βάλενσταϊν: Γεωπολιτική του σχίσματος στην Ουκρανία και η απόκλιση Η.Π.Α. και Γαλλο-Γερμανικού άξονα. Ένα από τα ελάχιστα κείμενα που έδειξε νηφάλια ότι τα συμφέροντα των δυτικών δυνάμεων στην Ουκρανία δεν ταυτίζονται και είναι λάθος να τσουβαλιάζονται ως ενιαία.

Στο περιεκτικό άρθρο του ο Ρογήρος "Σχετικά με το Ουκρανικό ζήτημα: σύγχυση γενικώς", μέσα από μια σύντομη καταγραφή του ιστορικού παρελθόντος της Ουκρανίας, ανέδειξε την ουσιαστική διχοτόμηση της χώρας. Τα διαφορετικά γλωσσικά και εθνοτικά χαρακτηριστικά της Δυτικής φιλογερμανικής Ουκρανίας με την ρωσόφωνη Ανατολική, φανερώνουν το βαθύ σχίσμα των δύο περιοχών και των πληθυσμών τους.

Ο Ρωσόφωνος πληθυσμός στην Ουκρανία
σύμφωνα με απογραφή του 2001

Στην Ανατολική Ουκρανία η ημι-αυτόνομη σύμφωνα με τις Συνθήκες "Δημοκρατία της Κριμαίας'', έχει το δικό της Κοινοβούλιο, φιλοξενεί περίπου 2.5 εκατομμύρια κατοίκους κατά βάση Ρωσόφωνους και διαφοροποιείται πολιτισμικά από την κατάσταση στη Δυτική Ουκρανία.

Σε παρόμοιες καταστάσεις μπορεί βέβαια κάποιος να θυμηθεί τον Σάμιουελ Χάντιγκτον και το βιβλίο του "Η σύγκρουση των πολιτισμών". Ο ανασχηματισμός της παγκόσμιας τάξης καθορίζεται από την επιρροή του πολιτισμικού παράγοντα σε κάθε γεωγραφική περιοχή του πλανήτη.

Οι Ουκρανικές κυβερνήσεις πάντως ήταν καθεστώτα βαθύτατα διεφθαρμένα και ολιγαρχικά δομημένα. Μια διεφθαρμένη ολιγαρχία κυβερνούσε ανέκαθεν την χώρα χρησιμοποιώντας και την γραφειοκρατία για να ελέγχει τις καταστάσεις, καταληστεύοντας τον δημόσιο πλούτο και δημιουργώντας τεράστιες ανισότητες.
H περίπτωση της Τιμοσένκο που αποφυλακίστηκε για να παίξει το ρόλο της στις εξελίξεις είναι ενδεικτική. Το καθεστώς Γιανουσένκο ήταν επίσης διεφθαρμένο όπως και αυταρχικό.

Οι Ουκρανοί διεκδίκησαν πριν χρόνια κάτι καλύτερο αλλά η πορτοκαλί επανάσταση απέτυχε. Έχουν βέβαια κάθε δικαίωμα να ορίσουν πιο δίκαια την τύχη τους, να αποφασίσουν για την σχέση τους με την Ευρώπη, για την σχέση τους με την Ρωσία, για τις συνθήκες της οικονομικής τους επιβίωσης, για το χαρακτήρα της πολιτειακής τους διακυβέρνησης.

Την αποκατάσταση όμως της δημοκρατίας στην Ουκρανία και την ''στροφή στην Ευρώπη" καπέλωσε και καθόρισε ο "Δεξιός Τομέας", ένα μείγμα δηλαδή νεοναζί, ακροδεξιών και υπερεθνικιστών εγκληματιών και κουκουλοφόρων. Η ακροδεξιά στροφή στην Ουκρανία και οι οργανωμένες δομές των εγκληματικών του στοιχείων πρωταγωνίστησαν στην βίαιη ανατροπή ενός καθεστώτος -νόμιμα εκλεγμένου-σπέρνοντας αίμα και τρόμο. Ακόμα και λειτουργοί της Εισαγγελίας του Κιέβου προπηλακίζονται από ηγέτες των ακροδεξιών μπροστά στα ανήμπορα και φοβισμένα μάτια των αστυνομικών του κράτους (Βίντεο: Ο Αλεξάντρ Μουζίσκο επισκέπτεται την Εισαγγελία του Κιέβου). Η Δύση δεν αποστασιοποιήθηκε από αυτό το καθεστώς όπως θα όφειλε.

Η εικόνα του αναγνωρισμένου σημερινού υπηρεσιακού Πρωθυπουργού της Ουκρανίας από όλες τις δυτικές χώρες, να χαιρετά ναζιστικά το πλήθος (Φωτογραφία με το νέο Πρωθυπουργό της Ουκρανίας να χαιρετά ναζιστικά), αποτελεί ατύχημα όχι μόνο για τον Ουκρανικό λαό που δεν αντιπροσωπεύεται από ναζιστικά στοιχεία στην πλειοψηφία του αλλά και για την ίδια τη Δύση. Είναι αδιανόητο να αναγνωρίζεται ως θεσμικός συνομιλητής της Ευρώπης και των Η.Π.Α. μια κυβέρνηση που εγγυάται η ακροδεξιά επειδή εξυπηρετούνται γεωπολιτικά συμφέροντα. (Η Ε.Ε. αναγνώρισε τον Τουρτσίνοφ ως μεταβατικό Πρόεδρο της Ουκρανίας και υπόσχεται οικονομική βοήθεια).

Οι λαοί της Ευρώπης δεν επιθυμούν να συναλλάσσονται με την ακροδεξιά, την μισαλλοδοξία, ούτε με τις κουκούλες. Η δημοκρατία είναι μέσο και σκοπός. Αν τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την κατάκτηση της πολιτικής ή πολιτειακής εξουσίας δεν είναι δημοκρατικά, τότε δημοκρατικοί δεν μπορούν να είναι ούτε και οι σκοποί της διακυβέρνησης.

Η δημοκρατική Ευρώπη όπως και οι φιλελεύθερες Η.Π.Α. ακόμα και αν δεν μπορούσαν να αποτρέψουν τα εξτρεμιστικά στοιχεία να ρυθμίσουν τις εξελίξεις όφειλαν τουλάχιστον να μην συνδιαλλαγούν μαζί τους και να μην τα νομιμοποιήσουν μετέπειτα. Η διεθνής κοινότητα όμως έχασε το ηθικό πλεονέκτημα και παρακολουθεί πλέον μουδιασμένη της εξελίξεις καταδικάζοντας την Ρωσία που με τη σειρά της απέστειλε στρατό στην Ουκρανία αναλαμβάνοντας τον στρατιωτικό έλεγχο της Κριμαίας (Κουκουλοφόροι, καλάσνικοφ και τραυματίες).

Το διεθνές δίκαιο όμως παραβιάζεται από όλους. Η δημοκρατία, αν αυτή είναι το ζητούμενο για τους τους Ουκρανούς πολίτες, δεν υπερασπίζεται ούτε με ακροδεξιούς, ούτε με κουκουλοφόρους ούτε με στρατούς κατοχής. H Eυρώπη, η Γερμανία, η Ρωσία και οι Η.Π.Α. οφείλουν να συναντηθούν στον Ο.Η.Ε. και να εργαστούν κατ' αρχήν για την αποκατάσταση της ειρήνης σε δημοκρατικά πλαίσια στη χώρα.

Πρέπει να αφοπλιστούν οι πραίτορες και οι ακροδεξιές συμμορίες που περιπολούν στους δρόμους, η Ρωσία να περιοριστεί στον εγγυητικό της ρόλο σύμφωνα με τις Συνθήκες, ο Γιουσένκο να αποχωρήσει, να προστατευτεί η σύσταση και λειτουργία ενός νόμιμου Κοινοβουλίου με πρόσωπα ή προσωπικότητες που θα ενώσουν τον κόσμο και θα οδηγήσουν την χώρα σε ελεύθερες εκλογές. Ανεξάρτητοι παρατηρητές θα πρέπει να επιβλέψουν και να επικυρώσουν τη νομιμότητα της εκλογικής διαδικασίας. Κόμματα που δεν σέβονται τις μειονότητες, εθνικές, θρησκευτικές ή γλωσσικές αυτονόητα πρέπει να τεθούν εκτός νόμου άλλως είναι υποκριτικό να επικαλείται οποιοσδήποτε την νομιμότητα και τις δημοκρατικές ελευθερίες.

Ελεύθερα δημοψηφίσματα όπως έλαβαν χώρα στον Καναδά για την επαρχία του Κεμπέκ μπορούν να αποφασιστούν από τους Ουκρανούς αντιπροσώπους για την διοικητική αυτοτέλεια ορισμένων περιοχών αν χρειαστεί. Τρόποι υπάρχουν. Το ζητούμενο για την Ουκρανία είναι να αποφασίσει μόνη της για την τύχη της και να αυτοδιαχειριστεί μακριά από δύο ασφυκτικά αντιτιθέμενα και δεσποτικά μπλοκ εξουσίας. Ακολούθως θα βρει τι θέλει και θα το ακολουθήσει μέσα από συνταγματικές και ώριμες διαδικασίες.

Μια ενωμένη Ουκρανία όμως που θα μπορούσε να ρυθμίσει την τύχη της αυτόνομα φαίνεται ανεπιθύμητη σε όλους. Μια τέτοια Ουκρανία θα αποφάσιζε ανεξάρτητα για την τύχη του φυσικού της αερίου που μέσω των αγωγών της Οδησσού και της Γερμανίας συνδέεται με όλη την Ευρώπη. Μια ανεξάρτητη Ουκρανία θα μπορούσε να επανακαθορίσει το μοίρασμα του παραγόμενου πλούτου της μεταξύ των φτωχοποιημένων κατοίκων της και της όποιας διακυβέρνησης τους με άλλους όρους και σε άλλα θεμέλια. Μακροπρόθεσμα θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί προς όφελος της ίδιας της χώρας και των κατοίκων της τα τεράστια γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά πλεονεκτήματα της χώρας.

Αν όμως, όπως συμβαίνει, όλες οι πλευρές πιέζουν για την κυριαρχία τους στο τέλος κάποιος θα επικρατήσει ή κάπου θα συναντηθούν, ακόμα και αν η λεία μοιραστεί. Ο κόσμος θα είναι πάντα όμηρος κάποιου, πληρώνοντας τα λύτρα της σωτηρίας ή της προστασίας του σε αυτόν. Στο τέλος δεν θα έχει καμία άλλη επιλογή παρά μόνο να ευχαριστεί τον κατά τόπο ηγεμόνα του σε μία σχέση υποτέλειας και ίσως οικειοθελούς αιχμαλωσίας του. Αυτό είναι όμως ακριβώς αυτό που πρέπει να αποφευχθεί.